Η επαφή των Ελλήνων με τη παραδοσιακή κινεζική ιατρική είναι δύσκολη αλλά εξαιρετικά γοητευτική, και οι μαθητευόμενοι του Ινστιτούτου Κομφούκιος του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής διδάσκονται ότι πίσω από τις αρχές της Κινεζικής Ιατρικής και του βελονισμού βρίσκεται ένα μαγευτικό πλέγμα χιλιετιών γνώσης, παράδοσης και φιλοσοφίας.
Όπως εξηγούν ο Xu Wenjie και ο Γεώργιος Γεωργούδης, αντιστοίχως ο Κινέζος και ο Έλληνας διευθυντής του Ινστιτούτου που εδρεύει στην Αγία Βαρβάρα Αττικής, η παραδοσιακή κινεζική ιατρική βρίσκει εύφορο έδαφος για διδασκαλία στην Ελλάδα, μια χώρα όπου η παραδοσιακή ιατρική, με πατέρα τον Ιπποκράτη, αποτέλεσε τη βάση της σύγχρονης ιατρικής επιστήμης στη Δύση. Πρόκειται για μια ακόμη γέφυρα που συνδέει την Ελλάδα με την Κίνα.
Δεν πάει παρά μόνο ενάμιση έτος που το Ινστιτούτο Κομφούκιος άρχισε τη λειτουργία του στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, προσφέροντας στους πολυάριθμους μαθητές του – όλοι τους Έλληνες – τόσο μαθήματα στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική, τον Βελονισμό, το TaiJi και το Qigong όσο και στην επίσημη γλώσσα της Κίνας, τα μανδαρίνικα.
Το έδαφος για να φυτρώσουν οι σπόροι της παραδοσιακής κινεζικής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής είχε προετοιμάσει το πρώτο κέντρο υγείας Τάι Τσι (Greek TaiJi Health Center στο ΠΑΔΑ) που εγκαινιάστηκε στην Ελλάδα, ως τμήμα του ακαδημαϊκού αυτού ιδρύματος, από το 2018, σε συνεργασία με το Shanghai University of Traditional Chinese Medicine, δηλαδή το Πανεπιστήμιο Παραδοσιακής Κινεζικής Ιατρικής στη Σαγκάη.
Η κρίσιμη συνδρομή του Κινεζικού Ιδρύματος Διεθνούς Εκπαίδευσης (Chinese International Education Foundation) και του Κέντρου για τη Γλωσσική Εκπαίδευση και Συνεργασία (Center for Language Education and Cooperation) έκανε το σχέδιο πραγματικότητα, με τα μαθήματα να ξεκινούν φέτος και να προσφέρουν σε Έλληνες που δείχνουν έντονο ενδιαφέρον τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με μια πολύ διαφορετική νοοτροπία, πέρα και πάνω από το πρακτικό επίπεδο των θεραπευτικών μεθόδων, με όχημα και την κινεζική γλώσσα.
«Για τους περισσότερους Έλληνες, και για όλους τους φυσικοθεραπευτές, η χρήση της βελόνας είναι μόνο ένα είδος θεραπείας, και η βελόνα δεν είναι παρά ένα εργαλείο, ενώ για εμάς ο βελονισμός αποτελεί μέρος του ιατρικού μας συστήματος. Έχει θεμελιώδη θεωρία πίσω του. Εάν δεν κατανοεί κανείς τις σχετικές θεωρίες, τότε ο βελονισμός και η βελόνα είναι μόνο εργαλεία», εξηγεί ο Δρ. Xu, που εκτός των άλλων είναι μέλος της Ομάδας Αναφοράς περί Παραδοσιακής Ιατρικής για τη Διεθνή Κατάταξη των Ασθενειών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) και Υπεύθυνος για την Κίνα.
«Είναι πράγματι δύσκολο να προχωρήσει κανείς στην απόκτηση γνώσεων χωρίς να διαθέτει το σχετικό γνωστικό και πολιτιστικό υπόβαθρο, ώστε να κάνει τη μετάβαση από τη φιλοσοφία στην εφαρμογή. Εμείς θέλουμε οι συμμετέχοντες να αποκτήσουν την αληθινή γνώση, όχι μόνο τις προσωπικές εμπειρίες κάθε επαγγελματία», προσθέτει ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Σανγκάης που κοσμεί με τη διεύθυνση και τις παραδόσεις μαθημάτων των αρχών της κινεζικής ιατρικής του Ινστιτούτου.
Για να καταδείξει τη διαφορετική προσέγγιση της δυτικής από την κινεζική ιατρική, δίνει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: «Η καρδιά στη συμβατική ιατρική είναι ένα όργανο που χτυπά όλη την ώρα, ενώ στην κινεζική ιατρική η πρώτη σωματική λειτουργία της καρδιάς είναι να κυβερνά το πνεύμα».
Η φιλοσοφική αυτή προσέγγιση μαγεύει τους Ελληνες μαθητευόμενους, είναι το αγαπημένο τους κομμάτι στη διδασκαλία, παρατηρεί: «Η παραδοσιακή κινεζική ιατρική είναι βαθιά ριζωμένη στην κινεζική φιλοσοφία. Οφείλουμε να κατανοήσουμε όμως πώς να εφαρμόσουμε τη φιλοσοφία στην κινεζική ιατρική, διαφορετικά η φιλοσοφία είναι απλώς ιστοριούλες, σαν να παρακολουθείς κάποια ταινία», εξηγεί με τρόπο γλαφυρό, θυμίζοντας και ότι στους Κινέζους αρέσει να μιλούν με μεταφορές.
Και προειδοποιεί: «Εάν δεν αντιλαμβάνεσαι τον πυρήνα, δηλαδή την εφαρμογή της φιλοσοφίας, τότε μπερδεύεσαι όσο προχωράς. Πρέπει να αναγνωρίσεις τη φιλοσοφία πίσω από την παραδοσιακή ιατρική, διαφορετικά είναι μόνο κάτι το επιφανειακό».
Για τον Δρα Xu, είναι σημαντικό ότι στον Έλληνα υπάρχει η κουλτούρα της παραδοσιακής ιατρικής από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, όπως καταδεικνύει η εκτεταμένη χρήση των βοτάνων – ωστόσο στην κινεζική ιατρική η προσέγγιση είναι θεμελιωδώς διαφορετική: «Για εμάς τα βότανα διαθέτουν θεραπευτικές ικανότητες στις οποίες αποδίδουμε μεγάλη σημασία. Για παράδειγμα, ποτέ δεν λέμε ότι ένα βότανο μπορεί να θεραπεύσει μια συγκεκριμένη ασθένεια, αντιθέτως λέμε ότι αυτό το συγκεκριμένο είδος βοτάνου μπορεί να ενισχύσει το γιανγκ, το άλλο μπορεί να θρέψει το γιν, και ούτω καθεξής».
Εκεί μπαίνει στην ουσία της κινεζικής ιατρικής: «Δεν είναι απλώς η εφαρμογή κάποιων βελονών, η άσκηση κάποιων φορμών του TaiJi και του QiGong ή η ανάμιξη κάποιων βοτάνων που θεραπεύουν μια συγκεκριμένη κατάσταση ασθενούς. Στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική πρώτα από όλα χρειαζόμαστε μια ακριβή διάγνωση, επί της οποίας ταυτοποιούμε ένα μοτίβο ενδείξεων και συμπτωμάτων. Στις ασθένειες, κάθε άνθρωπος μπορεί να έχει διαφορετικές ενδείξεις και συμπτώματα. Εμείς αναλύουμε τα συμπτώματα και πέρα από την ασθένεια έχουμε και άλλη διάγνωση, την οποία αποκαλούμε μοτίβο, και σε αυτό βασίζουμε τη θεραπεία. Αυτός είναι ο λόγος που υπογραμμίζουμε ότι η παραδοσιακή κινεζική ιατρική βασίζεται στην εξατομικευμένη θεραπεία. Ακόμη και αν διαφορετικοί άνθρωποι πάσχουν από την ίδια ασθένεια, εμείς τους έχουμε διαφορετική θεραπεία. Αν τα συμπτώματα είναι ίδια, έχουμε το ίδιο μοτίβο και η θεραπεία είναι παρόμοια», μας διδάσκει με αναλυτικό τρόπο ο Δρ. Xu.
Εδώ παρεμβαίνει ο Καθηγητής Δρ. Γεωργούδης: «Για τους Έλληνες η παραδοσιακή προσέγγιση των Κινέζων είναι πολύ κοντά σε αυτό που περιέγραφε κάποτε ο Ιπποκράτης και αποτελεί τη βάση της σύγχρονης ιατρικής, τόσο διαγνωστικά όσο και θεραπευτικά. Συγκεκριμένα, οι Κινέζοι χρησιμοποιούν θεραπευτικά τόσο τις τεχνικές με τα χέρια (Tuina), που στην σύγχρονη ιατρική αντιστοιχεί στους Θεραπευτικούς χειρισμούς (Μanual Τherapy), είτε τη χρήση της άσκησης και του διαλογισμού μέσω του TaiJi και του Qigong, που στη σύγχρονη Ιατρική είναι η Θεραπευτική Άσκηση (Διατατικές ασκήσεις, Ασκήσεις Ενδυνάμωσης, Ισορροπίας, κ.λ.π.) και οι σύγχρονες τεχνικές ψυχοθεραπείας (π.χ. συμπεριφορικές θεραπείες, κλπ), είτε την ένθεση βελονών ασκώντας τον Παραδοσιακό Βελονισμό, που στη σύγχρονη Ιατρική αυτό γίνεται βάση των αρχών της νευρολογίας και της νευροφυσιολογίας και λέγεται Βιοιατρικός Βελονισμός, Dry Needling, Sustained Dry Needling, Βελονοθεραπεία,κ.λ.π., είτε στη χρήση βοτάνων που στη Δυτική Ιατρική αυτά αντιστοιχούν σε φαρμακευτικές ουσίες και φάρμακα. Από την άλλη, διαγνωστικά η χρήση των όρων που περιγράφονται οι διάφορες παθολογίες στην Παραδοσιακή Κινεζική Ιατρική δεν πρέπει να μας ξενίζουν, διότι εκείνη την εποχή δεν ήταν γνωστές έννοιες της σύγχρονης Ιατρικής όπως οι μύες, τα νεύρα, τα αγγεία ή άλλα όργανα. Οι άνθρωποι παρατηρούσαν, περιέγραφαν και κατέγραφαν τις παρατηρήσεις τους, με τις έννοιες που μπορούσαν να κατανοήσουν και δεν ήταν άλλες από τα πέντε στοιχεία. Η παραδοσιακή Κινεζική Ιατρική αποτελεί ουσιαστικά μια παρατηρησιακή, περιγραφική ιατρική, όπου οι ειδικοί της εποχής κατέγραφαν τις θεραπευτικές τους παρεμβάσεις βάση των συμπτωμάτων των ασθενών τους».
Προσθέτει με έμφαση στο σημείο αυτό ότι «ουσιαστικά η κινεζική ιατρική προσπαθεί να θεραπεύσει τα συμπτώματα των ασθενών κάτι που κάνει και η σύγχρονη ιατρική μέσα από την κατανόηση των μηχανισμών της νόσου και της θεραπευτικής δράσης των παρεμβάσεων. Και τα δύο συστήματα προσπαθούν να κάνουν το ίδιο πράγμα απλά το περιγράφουν με διαφορετική ορολογία. Μια πρακτική επιβεβαίωση αυτού του σκεπτικού είναι όταν κατά τη διάρκεια των εκπαιδευτικών μας ταξιδιών στα Πανεπιστημιακά νοσοκομεία της Σαγκάης με τους Έλληνες φυσικοθεραπευτές και ιατρούς, όταν ο Κινέζος ιατρός μοιραστεί μαζί μας τη Δυτική διάγνωση της νόσου του ασθενή και επιλέξουμε για παράδειγμα την εφαρμογή βελονών για θεραπεία, η Δυτική προσέγγιση ένθεσης των βελονών ταυτίζεται σε ποσοστό 80-90% με τα σημεία επιλογής των βελονιστικών σημείων των Κινέζων ιατρών. Αυτό για μένα είναι εντυπωσιακό. Συλλογιζόμαστε με εντελώς διαφορετικό τρόπο από εκείνον του Κινέζου ιατρού, αλλά καταλήγουμε θεραπευτικά σε παρόμοια εφαρμογή. Πρόκειται για διαφορετικές προσεγγίσεις στο ίδιο πρόβλημα. Είτε πας με τον κινέζικο τρόπο, χρησιμοποιώντας όμως τη Κινεζική διαγνωστική και εφαρμόζοντας την Κινεζική θεραπεία, είτε πας με τον Δυτικό τρόπο και τεθεί η αντίστοιχη Ιατρική διάγνωση, και εφαρμόσεις βελόνες με τον Βιοιατρικό τρόπο στηριζόμενος στις αρχές της Δυτικής Ιατρικής Επιστήμης», λέει ο Έλληνας καθηγητής.
«Γι’ αυτό και εμείς αποκαλούμε αυτές τις παρεμβάσεις ‘Συμπληρωματική Ιατρική’, καθώς έρχονται να συμπληρώσουν την σύγχρονη ιατρική θεραπεία. Ο όρος ‘εναλλακτική ιατρική’, δεν μου αρέσει καθόλου, διότι στόχος μας δεν είναι να βρούμε έναν διαφορετικό τρόπο για να θεραπεύουμε τους ασθενείς αγνοώντας την βασική δυτική ιατρική, αλλά να συγκεράσουμε όλα τα πρόσθετα στοιχεία που μπορούμε να αποκομίσουμε από άλλα συστήματα, πάντα με τις αρχές της ιατρικής επιστήμης και της ασφάλειας των παρεμβάσεων», διδάσκει με τον δικό του τρόπο ο Καθηγητής Δρ. Γεωργούδης.
«Το μήνυμα που πρέπει να φτάσει στους ιατρούς και φυσικοθεραπευτές είναι το εξής: Δεν διδάσκεστε μια εναλλακτική ιατρική προσέγγιση, διδάσκεστε πώς να εφαρμόσετε την επιστήμη σας, παίρνοντας ιδέες από έναν άλλον πολιτισμό, και με τη δική σας κριτική επιλογή και την υπάρχουσα ερευνητική τεκμηρίωση εφαρμόζετε θεραπευτικές παρεμβάσεις με ασφάλεια και θετική επίδραση στους ασθενείς σας», τονίζει, με το χαμόγελο της ικανοποίησης για την πραγμάτωση του σχεδίου δημιουργίας ενός επιστημονικού κέντρου διδασκαλίας της παραδοσιακής κινεζικής ιατρικής μέσα από το φίλτρο των αρχών της Δυτικής Ιατρικής Επιστήμης στην Ελλάδα.
Βασικό ρόλο από ελληνικής πλευράς στην πραγματοποίηση του σχεδίου για τη δημιουργία του Ινστιτούτου Κομφούκιος στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής έπαιξαν αρχικά ο καθηγητής Αριστείδης Κοντογιώργης, υπεύθυνος στο πανεπιστήμιο του Γραφείου Διεθνών Ανταλλαγών και Συνεργασίας με Πανεπιστήμια της Κίνας, και ο Βασίλης Ξηρός, Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στη Σαγκάη κατά την εποχή έναρξης της συνεργασίας, εξηγεί ο Καθηγητής Γεωργούδης, που εξ’ αρχής είχε άμεση συμμετοχή στην συνεργασία αυτή ως Διευθυντής του Ερευνητικού Εργαστηρίου Μυοσκελετικής Φυσικοθεραπείας του ΠΑΔΑ.
Πώς όμως θα φτάσει η διδαχή αυτή τελικά στο ευρύ κοινό; Το ενδιαφέρον υπάρχει και βαίνει αυξανόμενο, κατά τον Κινέζο καθηγητή, που αποκαλύπτει ότι πρόσφατα μια επιστήμων που είναι μέλος της Ακαδημίας Αθηνών τού εκδήλωσε το ενδιαφέρον της για συνεργασία με το πανεπιστήμιο στη Σαγκάη σχετικά με τα βότανα. «Γνωρίζω ότι υπάρχει ομάδα ερευνητών που διεξάγει έρευνα για τα βότανα», λέει ο Δρ. Xu.
«Το ζήτημα όμως είναι ότι δεν υπάρχει το νομικό πλαίσιο για την παραδοσιακή ιατρική στην Ελλάδα», επισημαίνει, «και η παραδοσιακή κινεζική ιατρική είναι ο κύριος εκπρόσωπος της παραδοσιακής ιατρικής διεθνώς. Ενώ υπάρχουν σχετικοί νόμοι σε άλλες χώρες όπως η Βρετανία, η Γερμανία, η Γαλλία κλπ, και γι’ αυτό έχουν προχωρήσει περισσότερο εκεί, στην Ελλάδα δεν υφίστανται ακόμη».
«Το πρόβλημα εδώ είναι η έλλειψη ενημέρωσης και ειδικά της επιστημονικής ενημέρωσης», επισημαίνει ο Δρ. Γεωργούδης από την πλευρά του: «Το 90% των γιατρών και φυσικοθεραπευτών δεν είναι ενημερωμένοι για την επιστημονική ερμηνεία των παρεμβάσεων της ΠΚΙ, και απλώς κρίνουν μια προσέγγιση βασιζόμενοι στις φήμες, στις εκάστοτε κακές εφαρμογές κυρίως μη επιστημόνων υγείας, και στις δυσνόητες περιγραφές του Κινεζικού συστήματος ιατρικής που στοιχειοθετήθηκε 2000 έτη πριν. Η εκπαίδευση στο Κομφούκιο του ΠΑΔΑ δεν προσπαθεί να υποκαταστήσει τη δυτική ιατρική με την παραδοσιακή κινεζική ιατρική, αλλά να επιτρέψει στους Έλληνες επιστήμονες να εμπλουτίσουν τις επιλογές τους είτε η θεραπεία διεξάγεται σε ιδιωτικούς χώρους, είτε ακόμη και σε δημόσιους χώρους, όπως σε μεγάλα νοσοκομεία. «Χρειαζόμαστε επίσης να αυξήσουμε τις συνεργασίες μας, με χώρους υγείας αλλά και γιατί όχι και με γενικά νοσοκομεία. Τα δυτικά νοσοκομεία μπορούν να αρχίσουν να διαθέτουν τμήματα παραδοσιακής κινεζικής ιατρικής ή βελονισμού, και όλα αυτά να είναι βασισμένα σε ένα νομικό πλαίσιο» είπε ο Δρ Xu.
Καταλήγει συνοψίζοντας το δικό του όραμα για την εφαρμογή της παραδοσιακής ιατρικής της Κίνας στην Ελλάδα, λέγοντας ότι «χρειαζόμαστε τους νόμους που θα μας επιτρέπουν να εξασκούμε εδώ την κινεζική ιατρική και να προσφέρουμε την ευκαιρία στο ευρύ κοινό να έχει πρόσβαση σε αξιόπιστη θεραπεία».（Sino-Hellenic Information Post, Γιώργος Γεωργακόπουλος）
